Riskli alan, zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan alandır. Türkiye’de riskli alanlar, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında belirlenmektedir.
Riskli alanlar, aşağıdaki kriterlere göre belirlenebilir:
- Deprem, sel, heyelan, taşkın gibi afetlere maruz kalma riski taşıyan alanlar
- Jeolojik, jeoteknik veya topoğrafik açıdan riskli alanlar
- Planlama veya mevzuatına aykırı yapılaşma bulunan alanlar
- Kamu düzeni veya güvenliğinin olağan şekilde bozulduğu alanlar
Riskli alanlar, Cumhurbaşkanınca kararlaştırılarak ilan edilir. Riskli alan ilan edilen yerlerdeki yapılar için tek tek riskli yapı tespiti yapılmasına gerek yoktur. Riskli alanlarda yaşayan vatandaşlar, devlet tarafından desteklenen kentsel dönüşüm projelerine katılabilirler. Bu projeler kapsamında, riskli yapılar yenilenir veya yıkılarak yerine yeni yapılar inşa edilir.
Riskli Alanların Önemi
Riskli alanlar, can ve mal kaybına yol açabilecek afetlere karşı özellikle risk altında olan yerlerdir. Bu nedenle, riskli alanların belirlenmesi ve bu alanlarda yaşayan vatandaşların korunması büyük önem taşımaktadır.
Riskli alanların belirlenmesi, afet riskinin azaltılması için atılması gereken ilk adımdır. Riskli alanların belirlenmesiyle, bu alanlarda yaşayan vatandaşlara bilgilendirme ve eğitim çalışmaları yapılabilir. Ayrıca, riskli alanlarda yaşayan vatandaşlar için kentsel dönüşüm projeleri geliştirilebilir.
Riskli Yapı Nedir?
Riskli yapı, yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıyan yapılardır. Bu yapılar, deprem, sel, heyelan gibi doğal afetlere karşı büyük risk oluşturmaktadır. Riskli yapıların tespiti ve yıkımı, afet riskini azaltmak için önemli bir adımdır.
Riskli yapı, 6306 sayılı Afet Riski Altında Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da şu şekilde tanımlanmıştır:
Riskli yapı, riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıdır. Riskli yapı tespiti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurum ve kuruluşlar tarafından yapılır. Riskli yapı tespitinde, yapının yapım yılı, malzeme kalitesi, zemin yapısı, depreme karşı dayanıklılığı gibi faktörler dikkate alınır.
Riskli yapı olarak tespit edilen binalar, yıkılma riski nedeniyle insan hayatı ve sağlığı açısından tehlike oluşturur. Bu nedenle, riskli yapı tespiti yapılmış binalarda ikamet etmek tehlikelidir. Riskli yapı tespiti yapılmış binalarda yaşayan vatandaşlar, 6306 sayılı Kanun kapsamında kentsel dönüşümden yararlanabilirler. Kentsel dönüşüm kapsamında, riskli yapıların yerine yeni ve depreme dayanıklı yapılar inşa edilir.
Riskli Yapı Nasıl Tespit Edilir?
Riskli yapı, ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıdır. Riskli yapıların tespiti, can ve mal güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Riskli yapı tespiti, 6306 sayılı Afet Riski Altında Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında yapılmaktadır. Bu Kanuna göre, riskli yapı tespiti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından veya Bakanlıkça yetkilendirilen kurum veya kuruluşlarca yapılır.
Riskli yapı tespiti, iki aşamada gerçekleştirilir. İlk aşamada, bina dış cephesi ve çevresi incelenerek yapının genel durumu hakkında bilgi toplanır. Bu incelemede, yapının taşıyıcı sistemi, statik durumu, cephe durumu, çevresel faktörler gibi unsurlar dikkate alınır. İkinci aşamada ise, yapıdan alınan beton ve donatı örnekleri üzerinde laboratuvar analizi yapılır. Bu analizde, yapının dayanıklılığı ve depreme karşı risk durumu belirlenir. Riskli yapı tespiti sonucunda, yapının riskli olduğu tespit edilirse, yapının tapu kaydına “riskli yapıdır” şerhi konulur. Riskli yapıların yıkılması veya güçlendirilmesi zorunludur.
Riskli Yapı Tespitine İtiraz Nasıl Yapılır?
Riskli yapı, doğal afet veya insan kaynaklı olaylar nedeniyle yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıyan yapıdır. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca, riskli yapılar tespit edilerek yıkım ve yeniden yapım işlemleri başlatılır. Riskli yapı tespitine karşı yapı malikleri veya kanuni temsilcileri, riskli yapı tespit raporuna dair evrakların kendilerine tebliğinden itibaren on beş gün içinde itiraz edebilirler.
İtiraz dilekçeleri, riskli yapının bulunduğu yerdeki İl Müdürlüğü’ne verilir. Bu il için yetkilendirilmiş teknik heyetin bulunduğu il müdürlüğü de bahse konu itiraz dilekçesini almaya yetkilidir. İtiraz dilekçesinde, riskli yapı tespitine yapılan itirazın gerekçeleri açıkça belirtilmelidir.
İtiraz dilekçesinde yer verilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Yapının bulunduğu adres
- Yapının tapu bilgileri
- Yapının riskli yapı tespitine konu edildiği tarih
- İtirazın gerekçesi
İtiraz dilekçesine, itirazın gerekçesini destekleyen belgeler de eklenmelidir. Bu belgeler arasında, yapının depreme dayanıklılığını gösteren raporlar, yapının güçlendirilmesi için yapılan çalışmalara ilişkin belgeler, yapının riskli yapı kapsamına alınmasını gerektirecek herhangi bir durumun bulunmadığına ilişkin belgeler yer alabilir.
İtiraz dilekçeleri, riskli yapı tespit raporuna ilişkin itirazları incelemek üzere oluşturulan teknik heyete gönderilir. Teknik heyet, itirazları değerlendirerek bir karar verir. Karar, itiraz dilekçesinin verildiği tarihten itibaren en geç otuz gün içinde yazılı olarak yapı maliki veya kanuni temsilcisine bildirilir. Teknik heyetin itirazın reddine ilişkin kararı, yapı malikine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde idare mahkemesinde dava yoluyla iptal edilebilir.
Riskli yapı tespitine itiraz, yapı sahiplerinin haklarını korumak için önemli bir yoldur. Yapı sahipleri, riskli yapı tespitine karşı itiraz ederek, yapılarının riskli yapı kapsamına alınmamasını veya yapılarının güçlendirilerek riskli yapı olmaktan çıkarılmasını sağlayabilirler.
Riskli Yapının Yıktırılmaması Halinde Ne Olur?
Riskli yapı, deprem, sel, heyelan gibi doğal afetlere veya herhangi bir nedenle yıkılma, çökme veya hasar görme tehlikesi taşıyan yapıdır. Riskli yapılar, can ve mal güvenliği açısından büyük risk oluşturmaktadır. Bu nedenle, riskli yapıların tespiti ve yıktırılması büyük önem taşımaktadır. Riskli yapıların tespiti, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapılır.
Riskli yapı tespiti, yapının bulunduğu yerde yapılan incelemeler sonucunda yapılır. İncelemeler sonucunda, yapının yıkılma, çökme veya hasar görme tehlikesi taşıdığı tespit edilirse, yapı riskli yapı olarak kabul edilir. Riskli yapı olarak tespit edilen yapılar, yapı maliklerine 60 günden az olmamak üzere yıktırılma süresi verilir. Bu süre içinde yapı yıktırılmamışsa, yapının idari makamlarca yıktırılacağı belirtilerek 30 günden az olmamak üzere ek süre verilir. Verilen süreler içinde yapı yıktırılmamışsa, riskli yapıya elektrik, su ve doğal gaz verilmemesi ve verilen hizmetlerin durdurulması ilgili kurum ve kuruluşlardan istenir. Bu süre sonunda da riskli yapıların maliklerince yıktırılmaması halinde, riskli yapılara mülki amirler tarafından sağlanacak kolluk kuvveti desteği ile yıktırılır.
Riskli yapının yıktırılmaması halinde, yapı malikleri ve bu yapıyı kullananlar, can ve mal kaybına neden olmaları halinde, hukuki ve cezai sorumluluk altına girerler. Riskli yapıların yıktırılması, can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, riskli yapı tespiti yapılmış yapılara sahip olan maliklerin, bu yapıları yıktırmak için gerekli işlemleri yapmaları gerekmektedir.
Bir Yıkım Sonrası Yeni Binanın Yapılması
Yıkım işlemi tamamlandıktan sonra, riskli yapının yerine yeni bir bina yapılması için süreç başlatılır. Bu süreç, aşağıdaki aşamalardan oluşur:
- Planlama: Riskli yapının yerine yapılacak yeni binanın planlanması yapılır. Bu planlamada, binanın kullanım amacı, mevzuat ve çevre koşulları gibi faktörler dikkate alınır.
- Projelendirme: Planlama aşamasında elde edilen bilgiler doğrultusunda, yeni binanın projesi hazırlanır. Bu proje, inşaat ruhsatı almak için gereklidir.
- İnşaat ruhsatı alma: Yeni binanın inşaat ruhsatı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilir. Ruhsat başvurusunda, binanın projesi, statik hesaplamaları ve diğer gerekli belgeler sunulur.
- İnşaat: İnşaat ruhsatı alındıktan sonra, yeni bina inşa edilmeye başlanır. Bu süreçte, binanın projesine ve mevzuat hükümlerine uygun olarak çalışılması gerekir.
- İnşaat denetimi: İnşaat sürecinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından denetimler yapılır. Bu denetimler, binanın projeye ve mevzuata uygun olarak inşa edilmesini sağlamak için yapılır.
- İnşaat bitimi: İnşaat süreci tamamlandıktan sonra, binanın geçici kabulü yapılır. Geçici kabul, binanın kullanıma hazır olduğunu gösteren bir belgedir.
- Son kontrol ve kesin kabul: Geçici kabulden sonra, binada son kontroller yapılır ve kesin kabulü yapılır. Kesin kabul, binanın kullanıma uygun olduğunu gösteren bir belgedir.
Yeni bina inşa edilirken, riskli yapının yerine yapılması tercih edilir. Bu sayede, mevcut yapının bulunduğu alan kullanılır ve yeni bina için daha az yer tahsis edilmesi gerekir. Ayrıca, mevcut yapının bulunduğu çevrenin korunması sağlanır.
Yeni bina inşa edilirken, riskli yapının neden yıkıldığı dikkate alınır. Deprem riski nedeniyle yıkılan bir yapının yerine yapılacak yeni binanın, depreme dayanıklı olması gerekir. Bu nedenle, binanın taşıyıcı elemanları ve diğer yapısal unsurları, deprem yönetmeliğine uygun olarak tasarlanır. Riskli yapının yerine yeni bir bina yapılması, kentsel dönüşümün önemli bir parçasıdır. Bu sayede, riskli yapılar ortadan kaldırılarak, insanların can ve mal güvenliği sağlanır.