Paylı mülkiyet, birden fazla kişinin, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olmasıdır. Başka türlü belirlenmedikçe paylar eşit sayılır. Paylı mülkiyet, Türk Medeni Kanunu’nun 688. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.”
Paylı mülkiyetin temel özellikleri şunlardır:
- Birden fazla kişi maliktir: Paylı mülkiyetin en temel özelliği, birden fazla kişinin bir mala ortak olarak sahip olmasıdır. Bu kişiler, payları oranında maldan yararlanma ve tasarruf etme hakkına sahiptir.
- Mal maddi olarak bölünemez: Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, malın maddi olarak bölünmesi mümkün değildir. Örneğin, bir ev, bir arsa veya bir araba gibi mallar paylı mülkiyet konusu olabilir.
- Paylar eşit sayılır: Paydaşların payları, aksi kararlaştırılmadıkça eşit sayılır. Paydaşların kendi aralarındaki payları farklı olabilir.
Paylı mülkiyetin bazı hukuki sonuçları şunlardır:
- Paylı maldan yararlanma: Paydaşlardan her biri, payı oranında paylı maldan yararlanma hakkına sahiptir. Ancak, paydaşların hakları birbiriyle bağdaşmalıdır. Örneğin, bir paydaş, paylı malın tamamını kullanamaz.
- Paylı malın korunması: Paydaşlardan her biri, paylı malın korunması için gerekli önlemleri alma hakkına ve yükümlülüğüne sahiptir.
- Paylı malın yönetimi: Paydaşların paylı malın yönetiminde birlikte karar verme hakkı vardır. Ancak, paydaşların kendi aralarındaki anlaşmazlıklarda, yönetim hakim tarafından belirlenir.
Paylı mülkiyet, günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan bir mülkiyet türüdür. Örneğin, bir evin ortak mülkiyetinde olduğu durumlarda, paylı mülkiyet hükümleri uygulanır.
Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi Davası
Elbirliği mülkiyeti, bir taşınmazın birden fazla kişinin müşterek mülkiyetine sahip olduğu mülkiyet türüdür. Bu mülkiyet türünde, ortaklar taşınmaz üzerindeki tasarruf hakkını birlikte kullanırlar. Elbirliği mülkiyeti, miras, bağış, hibe gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Paylı mülkiyet ise, bir taşınmazın birden fazla kişinin ayrı ayrı mülkiyet paylarına sahip olduğu mülkiyet türüdür. Bu mülkiyet türünde, her bir ortak taşınmaz üzerindeki tasarruf hakkını kendi payına göre kullanır.
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi, elbirliği mülkiyeti sahiplerinin ortaklık sözleşmesi yaparak veya mahkemeye başvurarak gerçekleştirebileceği bir işlemdir.
Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi Sözleşmesi
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi sözleşmesi, elbirliği mülkiyeti sahiplerinin ortak bir karar alarak düzenledikleri bir sözleşmedir. Bu sözleşmede, taşınmazın paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilmesinin yanı sıra, taşınmazın ortakları arasında payların nasıl belirleneceği de belirtilmelidir. Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi sözleşmesi, tarafların imzaları ile birlikte noter tarafından tasdik edilmelidir.
Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi
Davası Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi davası, elbirliği mülkiyeti sahiplerinden birinin, diğer ortakları da davalı göstererek açabileceği bir davadır. Bu dava, sulh hukuk mahkemesinde görülür. Davada, davacı elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesini talep eder. Mahkeme, davanın kabulüne karar verirse, taşınmazın paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verir.
Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesinin Sonuçları
Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesinin sonuçları şunlardır:
- Taşınmazın ortakları, taşınmaz üzerindeki tasarruf hakkını kendi paylarına göre kullanırlar.
- Ortaklardan biri taşınmazı satmak isterse, diğer ortakların onayını almak zorunda değildir.
- Taşınmaz üzerinde ortaklığın giderilmesi davası açılması mümkündür.
Paylı Mülkiyete Dönüştürülmesi Davasının Açılması İçin Şartlar
Paylı mülkiyet, birden fazla kişinin bir mal üzerinde müşterek mülkiyet hakkı sahibi olmasıdır. Elbirliği mülkiyeti ise, aynı mal üzerinde birden fazla kişinin ortak mülkiyet hakkına sahip olması ancak paylarının ve sınırlı ayni haklarının belirlenmemiş olmasıdır. Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi, elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir nedenin bulunmadığı hallerde, taşınmazın tüm paydaşlarının veya paydaşlardan birinin talebi üzerine mahkemece kararlaştırılabilir.
Paylı mülkiyete dönüştürülmesi davasının açılabilmesi için aşağıdaki şartlar aranır:
- Dava konusu taşınmaz üzerinde elbirliği mülkiyetinin bulunması gerekir.
- Davayı açacak kişi, taşınmazın paydaşı olmalıdır.
- Dava konusu taşınmaz üzerinde elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir nedenin bulunmaması gerekir.
Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak sebepler, kanunda sayılmamıştır. Ancak, Yargıtay kararlarında, elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak sebepler olarak aşağıdakiler sayılmıştır:
- Taşınmazın henüz kullanılmamış olması veya üzerinde herhangi bir yapı bulunmaması
- Taşınmazın bir işletmenin mülkiyetinde bulunması
- Taşınmazın ortakların ortak ihtiyaçları için kullanılması
Dava, taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesinde açılır. Davada, elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir nedenin bulunmadığı ispat edilmelidir. Dava sonucunda, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilirse, taşınmaz paydaşların müşterek mülkiyetine geçer. Paydaşların payları, taşınmazın değeri ve paydaşların paydaşlığı oranına göre belirlenir.
Paylı Mülkiyetin Dönüştürülmesi Davasının Yargılaması
Paylı mülkiyet, birden fazla kişinin bir malın tamamına birlikte sahip olması durumudur. Elbirliği mülkiyeti ise, miras yoluyla edinilen mallarda ortakların tümü üzerinde eşit hakka sahip olduğu mülkiyet türüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 644. maddesi uyarınca, bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunabilir. Bu dava, sulh hukuk mahkemesinde açılır.
Dava dilekçesinde, davacının kimliği, taşınmazın niteliği ve paylı mülkiyete dönüştürülmesinin gerekçesi belirtilmelidir. Davalı olarak ise, diğer mirasçılar gösterilmelidir. Dava açıldıktan sonra, sulh hakimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Diğer mirasçılar itiraz etmezse, dava kabul edilir ve elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülür. Diğer mirasçılar itiraz ederse, sulh hakimi, itirazları inceleyerek karar verir.
İtirazlar haklı bulunursa, dava reddedilir. İtirazlar haksız bulunursa, dava kabul edilir ve elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülür. Paylı mülkiyetin dönüştürülmesi davasında yargılama, basit yargılama usulüne göre yapılır. Dava sonucunda, tarafların mülkiyet payları belirlenir ve taşınmazın her bir paydaş tarafından nasıl kullanılacağı karara bağlanır.
Paylı Mülkiyet Başkasına Satılır mı?
Paylı mülkiyet, birden fazla kişinin bir mal üzerinde ortak mülkiyet hakkına sahip olduğu mülkiyet türüdür. Paylı mülkiyette, her paydaş kendi payı üzerinde malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu hak ve yükümlülükler arasında payın satılması da yer alır. Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, paydaşlardan her biri kendi payını üçüncü kişilere satma hakkına sahiptir. Bu satış işlemi, paylı mülkiyet ilişkisini sona erdirmez. Satın alan kişi, paydaşlardan birinin payını devralarak, paydaşlardan biri olur.
Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, payın satışında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Bu hususlardan biri, diğer paydaşların önalım hakkıdır. Önalım hakkı, paydaşlardan birinin payını üçüncü kişilere satması halinde, diğer paydaşların o payı öncelikle satın alma hakkıdır. Diğer bir husus ise, payın satışının tapu işlemiyle yapılmasıdır.
Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, payın satışının tapu işlemiyle yapılması zorunludur. Tapu işlemi olmadan yapılan satışlar, geçersizdir. Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, payın satışı aşağıdaki şekilde yapılır:
- Paydaş, payını satmak istediği kişiyle satış sözleşmesi yapar.
- Satış sözleşmesinde, payın değeri, satış şekli ve diğer hususlar belirtilir.
- Satış sözleşmesi, taraflarca imzalanır.
- Paydaş, satış sözleşmesinin bir nüshasını tapu dairesine teslim eder.
- Tapu dairesi, satış sözleşmesini inceler ve satış işlemini gerçekleştirir.
- Paylı mülkiyet söz konusu olduğunda, payın satışı, paydaşların hak ve yükümlülüklerini sona erdirmez.
- Satın alan kişi, paydaşlardan biri olarak, paylı mülkiyet ilişkisine dahil olur.