2025 yılına girerken Türkiye’nin adalet gündeminde en çok konuşulan başlıklardan biri, olası bir genel af düzenlemesi oldu. Özellikle cezaevlerindeki yoğunluk, toplumsal beklentiler ve siyasi gelişmeler, gözleri Meclis’e sunulması planlanan 10. Yargı Paketi’ne çevirdi. Kamuoyuna yansıyan bilgiler, paketin infaz sisteminde önemli değişiklikler getireceğini gösteriyor; fakat bu değişikliklerin tam anlamıyla bir genel af niteliği taşıyıp taşımadığı hâlâ netlik kazanmış değil.
Peki bu düzenlemelerle birlikte af yasası kimleri kapsıyor? Hangi suçlar bu paketin dışında kalacak? Genel af beklentisi karşılanacak mı, yoksa kapsamlı bir infaz indirimiyle mi yetinilecek? Tüm bu soruların cevaplarını, genel af ve diğer af ihtimalleriyle birlikte detaylı biçimde ceza avukatı ve ceza infaz avukatlığı bakış açısıyla hukuken ele alacağız.
Ceza Affı ve Genel Af Nedir?
Ceza affı, devletin yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan bir kanunla, mahkûmların cezalarının kısmen ya da tamamen ortadan kaldırılmasını ifade eder. Ceza affı, genellikle kamu yararı, toplumsal barış, cezaevlerinin aşırı doluluğu ya da özel günler ve dönemlerde bir tür “normalleşme” amacıyla gündeme gelir. Ceza affı yalnızca cezayı ortadan kaldırır; suçun işlendiğine dair mahkûmiyet kararını ise etkisiz hâle getirmez.
Bu bağlamda, bir kişinin sicilinde suç kaydı kalmaya devam ederken, cezasının tamamı ya da bir kısmı infaz edilmeden sona erdirilebilir. Bu tür düzenlemeler genellikle ceza infaz düzenlemesi adı altında hayata geçirilir ve teknik olarak bir genel af niteliği taşımayabilir. Ancak etkileri açısından benzer sonuçlar doğurur. Özellikle 2025 yılında beklenen 10. Yargı Paketi çerçevesinde gündeme gelen düzenlemeler, kamuoyunda sıkça infaz düzenlemesi ya da ceza affı olarak anılmaktadır.
Genel Af Nedir?
Genel af, işlenmiş bir suçun hem cezasını hem de mahkûmiyet kararını ortadan kaldıran kapsamlı bir af türüdür. Genel af yasası çıktığında, af kapsamına giren kişiler sadece cezaevinden tahliye edilmez; aynı zamanda adli sicil kaydı da silinir, yani suç hukuken hiç işlenmemiş gibi kabul edilir.
Genel af, Anayasa’nın 87. maddesi uyarınca TBMM’nin nitelikli çoğunlukla (üye tam sayısının beşte üçü) kabul edeceği bir kanunla düzenlenir. Bu nedenle siyasi irade ve toplumsal uzlaşma gerektirir. Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen mevcut çalışmalarda doğrudan bir genel af planı bulunmadığı ifade edilse de bazı düzenlemelerin etkileri açısından bu kapsama yaklaştığına dair değerlendirmeler kamuoyunda sıkça dile getirilmektedir.
Özel Af Nedir?
Özel af, belirli kişi ya da grupları kapsayan, sınırlı sayıda mahkûmun cezasında indirime gidilen ya da cezasının kaldırıldığı af türüdür. Örneğin, sağlık durumu ciddi anlamda bozulmuş bir mahkûmun cezası özel af yoluyla kaldırılabilir. Bu tür aflar genellikle infaz düzenlemesi kapsamında bireysel başvuru veya yürütme erkinin kararıyla yürürlüğe girer.
2025 yılına yönelik ceza infaz düzenlemeleri çerçevesinde hasta, yaşlı ve hamile mahkûmlar için uygulanacak alternatif infaz yöntemleri; Adalet Bakanlığı tarafından bir anlamda özel af niteliğinde düzenlemeler olarak kamuoyuna sunulmaktadır.
Genel ve Özel Af Arasındaki Farklar
Genel af ve özel af, ceza hukukunda farklı sonuçlar doğuran iki affetme türüdür. Genel af, belirli bir suçu işleyen herkesin cezasını ortadan kaldırır; hatta mahkûmiyet hükmü düşer, sabıka kaydı silinir. Özel af ise sadece cezanın tamamını ya da bir kısmını affeder; mahkûmiyet kaydı genellikle korunur. Genel af, toplumsal barış amacıyla Meclis tarafından çıkarılırken, özel af daha çok bireysel durumlar gözetilerek uygulanır. Genel afla suç yok sayılırken, özel afla sadece ceza ortadan kalkar. Bu yüzden genel af, hukukî sonuçları açısından daha kapsamlıdır.
Kısmi Af Nedir?
Kısmi af, belirli suç türlerini ya da belli süreli cezaları kapsayan, bazı mahkûmların faydalanabildiği dar kapsamlı af düzenlemeleridir. Bu af türü, hem cezanın tamamen ortadan kaldırılması hem de ceza süresinin azaltılması şeklinde olabilir. Kapsamı önceden belirlenmiş olan bu düzenlemeler, toplumsal huzur ile cezaevlerinin kapasite dengesi arasında denge kurmayı amaçlar.
Son zamanlarda gündeme gelen kısmi af 2025 yılı için oluşan beklenti, Adalet Bakanlığı’nın hazırlıklarını sürdürdüğü 10. Yargı Paketi ile doğrudan bağlantılıdır. Bakanlığa göre, bu paket içerisinde doğrudan genel af bulunmasa da, belirli suçlara yönelik ceza indirimleri ve denetimli serbestlik sürelerinde uzatma gibi uygulamalar söz konusu olabilir. Bu nedenle yapılan düzenlemeler, doğrudan genel olmasa bile, kamuoyunda Adalet Bakanlığı kısmi af çalışması olarak algılanmakta ve bu şekilde de tartışılmaktadır.
Ceza affı kapsamında tartışılan önemli başlıklardan biri de ceza infazının ertelenmesi, cezanın tamamen iptal edilmesi ya da belirli oranlarda ceza indirimi uygulanmasıdır. Genel af söz konusu olduğunda, yalnızca verilen cezanın ortadan kaldırılması değil; cezanın infazına dair tüm yükümlülükler de düşer. Bu durumda, mahkûmun cezaevinde kalma zorunluluğu ortadan kalkar ve infaz süreci tamamen sona erdirilir. Ayrıca, bazı durumlarda genel af yasaları mahkeme kararlarının hüküm doğurmasını da engelleyerek, geçmişe dönük etkiler yaratabilir. Bu da ceza adaleti sisteminde oldukça geniş çaplı sonuçlara yol açar.
Ceza Affının Hukuki Sonuçları
Genel af ve ceza affı, yalnızca cezaevlerinden tahliyelerle sınırlı olmayan, aynı zamanda hukuk sisteminin temel ilkelerini doğrudan etkileyen anayasal ve ceza hukuku temelli uygulamalardır. Bu tür afların hangi koşullarda, kimler tarafından çıkarılabileceği ve ne tür sonuçlar doğuracağı, hem Anayasa’da hem de infaz yasası ile bağlantılı düzenlemelerde yer almaktadır.
Genel Affın Hukuki Dayanakları
Anayasanın 87. maddesine göre, genel af ve özel af çıkarma yetkisi yalnızca Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) aittir. Bu tür bir af yasası, Meclis’in beşte üç çoğunluğu ile kabul edilmelidir. Dolayısıyla genel af yasası, olağan bir kanun sürecinden daha yüksek bir meşruiyet eşiği gerektirir. Af yasaları çıkarıldığında, infaz düzenlemesi gibi alt normatif metinlerle uygulama esasları belirlenir.
Genel Affın Hukuki Sonuçları
Genel af, sadece cezayı değil, suçun hukuki sonuçlarını da ortadan kaldırır. Yani hükümlünün mahkûmiyet kararı da düşer; sabıka kaydı temizlenir. Bu durum, kişinin sanki hiç suç işlememiş gibi kabul edilmesini sağlar. Cezanın infazı tamamen ortadan kalkar ve kişi, hukuken suçtan arındırılmış olur. Ayrıca, devam eden soruşturma ya da kovuşturma süreçleri de düşer.
Genel af, özellikle kapsamı geniş tutulduğunda, ceza mahkemelerinin dosya yükünü hafifletir, cezaevi af beklentisi içinde olan binlerce mahkûmu ilgilendirir ve kamu kaynaklarının daha etkin kullanılmasına katkı sağlar. Ancak bu tür aflar, kamu vicdanı ve mağdur hakları açısından hassas dengeler gözetilerek çıkarılmalıdır.
Özel Affın Hukuki Sonuçları
Özel af, yalnızca cezanın kaldırılmasını ya da hafifletilmesini sağlar; ancak mahkûmiyet kararı ortadan kalkmaz. Yani kişi yine suçlu kabul edilir, ancak bu suça bağlı cezayı çekmesi gerekmez veya ceza indirimiyle sınırlı bir uygulamadan yararlanır. Bu nedenle özel affın hukuki sonuçları, genel affa kıyasla daha dar kapsamlıdır.
Bireysel özel af, sağlık gibi kişisel nedenlerle tek bir kişi için çıkarılabilirken; toplu özel af, belirli bir suç grubunu ya da kişi topluluğunu hedef alır. Bu af türleri genellikle Cumhurbaşkanı’nın önerisiyle, Meclis kararı olmaksızın da sınırlı ölçüde gündeme gelebilir. Ancak kapsamları anayasal sınırlarla belirlenmiştir.
Genel Affı Kim Çıkarır?
Genel af, sadece TBMM tarafından çıkarılabilir ve bunun için nitelikli çoğunluk, yani üye tam sayısının beşte üçü oranında oy gereklidir. Hükümet ya da Adalet Bakanlığı tek başına böyle bir af çıkaramaz; ancak yargı paketi ve ceza infaz düzenlemesi yoluyla, af niteliği taşıyan bazı düzenlemeler teklif edebilir. Bu tür teklifler kamuoyunda sıkça kısmi af ya da örtülü af olarak adlandırılır.
Genel Af Çıkınca Ne Olur?
Genel Affın Etkileri
Af yasası yürürlüğe girdiğinde, kapsamına giren mahkûmların cezaları ve varsa devam eden davaları düşer. Bu durum, mahkemelerdeki yükün azalmasına, cezaevlerinde yer açılmasına ve toplumda geçici bir normalleşme ortamının oluşmasına neden olabilir. Ayrıca ceza infaz yasası kapsamında, tahliye süreçleri hızlanır ve denetimli serbestlik uygulamalarıyla birlikte yeni bir hukuki dönem başlar.
Özel Affın Etkileri
Özel affın etkileri, daha sınırlıdır. Mahkûmiyet kararı geçerli kalır, ancak ceza tamamen ya da kısmen uygulanmaz. Bu uygulama çoğunlukla sağlık nedenleri, yaşlılık, hamilelik ya da bazı istisnai durumlarda kullanılabilir. Özellikle son yıllarda ceza infaz düzenlemesi kapsamında yapılan değişiklikler, birçok özel affın uygulama zeminini genişletmiştir.
Türkiye’de Yakın Tarihte Genel Af Uygulama Örnekleri
Türkiye’nin siyasi tarihinde toplumsal barışın sağlanması, yeni anayasal düzenlerin kurulması ya da cezaevlerindeki yoğunluğun azaltılması gibi gerekçelerle çıkarılan aflar, her seferinde farklı sonuçlar doğurmuştur.
En son genel af ne zaman çıktı? Bu sorunun teknik cevabı, doğrudan bir genel af yasası değil ama etkisi ona yakın olan düzenlemelerle verilebilir. Özellikle 2020 yılında çıkarılan infaz düzenlemesi, pandemi koşullarında yaklaşık 90 bin kişinin tahliyesine yol açmış, kamuoyunda örtülü af olarak değerlendirilmiştir.
Genel Af Yasası 2025
2025 yılı itibarıyla Türkiye’de ceza adalet sisteminde önemli değişiklikler gündeme gelmiştir. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve kamuoyunda 10. Yargı Paketi olarak bilinen düzenleme, infaz sisteminde köklü değişiklikler öngörmektedir. Bu değişiklikler, özellikle denetimli serbestlik sürelerinin uzatılması, cezaevinde geçirilmesi gereken sürenin azaltılması ve alternatif infaz yöntemlerinin uygulanması gibi konuları kapsamaktadır.
Adalet Bakanlığının açıklamalarına göre, bu düzenlemeler genel af niteliğinde değildir. Ancak, kamuoyunda bu düzenlemeler, doğrudan genel bir af olmasa da, Adalet Bakanlığı öncülüğünde yürütülen sınırlı kapsamlı bir af süreci olarak yorumlanmaktadır. Bu nedenle, söz konusu düzenlemeler, kamuoyunda Adalet Bakanlığı kısmi af çalışması olarak algılanmakta ve bu şekilde tartışılmaktadır.
Bu gelişmeler ışığında, 10. Yargı Paketi’nin detaylarını ve kısmi af düzenlemelerinin kapsamını daha yakından incelemek, kamuoyunun merakla beklediği sorulara yanıt bulmak açısından önem taşımaktadır. İlerleyen bölümlerde, bu düzenlemelerin kimleri kapsadığını ve hangi suçların kapsam dışında bırakıldığını ele alacağız.
2025 Af Yasası Ne Zaman Çıkacak?
2025 yılı itibarıyla, kamuoyunda “genel af çıkacak mı?” sorusu sıkça gündeme gelmektedir. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un yaptığı açıklamalara göre, 10. Yargı Paketi’nin taslak metni tamamlanmış ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuştur. Ancak, Bakan Tunç, bu paketin bir genel af içermediğini belirtmiştir.
Yeni infaz düzenlemesi kapsamında, denetimli serbestlik ve koşullu salıverme uygulamalarında değişiklikler öngörülmektedir. Bu düzenlemeler, özellikle cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı hedeflemektedir.
Adalet Bakanı’nın açıklamalarına göre, 2025’te bir genel af yasası çıkarılması planlanmamaktadır. Ancak, ceza infaz düzenlemesi ile bazı hükümlüler için erken tahliye imkânı sağlanabilir.
10. Yargı Paketi Maddeleri Nelerdir?
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve kısa süre içinde TBMM gündemine gelmesi beklenen 10. Yargı Paketi, ceza hukuku ve infaz sisteminde önemli reformlar içermektedir. Bu pakette yer alan düzenlemeler, özellikle cezaevlerinde bulunan mahkûmlar, hukukçular ve insan hakları örgütleri tarafından yakından takip edilmektedir. Yargı paketinin temel amacı, ceza adalet sisteminin daha etkin işlemesi, mağdur haklarının güçlendirilmesi ve infaz rejiminde insan odaklı yaklaşımın pekiştirilmesidir.
10. Yargı Paketi’nde öne çıkan maddeler şunlardır:
- Denetimli serbestlik süresinin genişletilmesi: Bazı suçlar açısından denetimli serbestlikte kalma süresinin artırılması veya yaygınlaştırılması planlanıyor.
- Adli para cezası ve hapis dönüşümünde değişiklik: Özellikle kısa süreli hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmesinde esneklik sağlanması gündemde.
- Ceza infaz rejiminde esneklik: İyi hal uygulamaları ve koşullu salıverme sürelerinde düzenleme bekleniyor.
Bu düzenlemeler, ceza infaz sisteminde daha esnek ve insan odaklı bir yaklaşımın benimsenmesini hedeflemektedir. Ancak, bu değişikliklerin bir genel af niteliği taşımadığı, daha çok ceza infaz rejiminde reformlar içerdiği belirtilmektedir.
2025’te bir genel af yasasının çıkması beklenmemektedir. Ancak, 10. Yargı Paketi ile ceza infaz düzenlemelerinde yapılacak değişiklikler, bazı hükümlüler için erken tahliye imkânı sağlayabilir. Bu nedenle, “2025’te af çıkacak mı?” sorusunun yanıtı, genel af değil, infaz düzenlemeleri kapsamında değerlendirilmektedir.
Af Kimleri Kapsıyor?
Affın kimleri kapsamadığı sorusunun cevabı affın kimleri kapsadığını ortaya koyacaktır. Genel af kapsamına girmeyen suçlar, genellikle toplumda infial yaratan ve kamu düzenini ciddi şekilde bozan suçlardır. 2025 yılı itibarıyla, Türkiye’de genel af yasası çıkarılması planlanmamaktadır. Ancak, geçmişteki uygulamalara bakıldığında, 2025 yılında çıkması beklenen affın çerçevesine dair net bir bilgi verilmemekle birlikte genellikle aşağıdaki suçların af kapsamı dışında tutulduğu görülmektedir.
- Terör suçları: Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar.
- Cinsel suçlar: Cinsel istismar ve tecavüz gibi suçlar.
- Kadına ve çocuğa karşı şiddet suçları: Aile içi şiddet ve çocuk istismarı gibi suçlar.
- Mükerrer suçlar: Aynı suçu birden fazla kez işleyen kişilerin işlediği suçlar.
Bu suçlar, toplumda ciddi infial yarattığı ve kamu düzenini bozduğu için genellikle genel af kapsamı dışında tutulmaktadır.
2025 Genel Af ve İnfaz Düzenlemesi Hakkında Avukat Desteği
2025 yılına girilirken genel af ve infaz düzenlemesi başlıkları ceza hukukunda en çok konuşulan konuların başında yer alıyor. Gerek Meclis’teki yeni yasa tasarıları, gerekse kamuoyunda yankı bulan 10. Yargı Paketi ile birlikte, birçok kişi bu düzenlemelerin kendi davaları veya yakınlarının dosyaları açısından ne anlama geldiğini anlamaya çalışıyor. Bu noktada, sürecin teknik detayları nedeniyle bir ceza avukatından ve ceza infaz avukatından profesyonel destek almak, sadece bir tercih değil, çoğu zaman bir gereklilik haline geliyor.
Hangi suçların genel af kapsamına girip girmediği, kısmi af olasılığı, infaz sürelerinde indirimin nasıl uygulanacağı gibi sorular, yalnızca ilgili yasa maddelerinin doğru okunmasıyla değil, aynı zamanda yargı uygulamaları ve emsal kararların da kişiye özgü şekilde dikkate alınmasıyla netlik kazanır. Özellikle koşullu salıverilme, denetimli serbestlik veya yeniden yargılanma gibi kritik hakların zamanında talep edilmesi, sürecin profesyonel yönetilmesini zorunlu kılar.
O nedenle bu aftan yararlanma potansiyeli olanların ceza infaz konularında uzman avukatlar yardımıyla teknik olarak yatar hesabı yaptırmaları ve cezanın ne kadarının infaz edileceğini ne kadarının cezaevinde geçirileceğini ne kadarının denetimli serbestlik kapsamında olacağını ne kadarının affa uğrayacağını hesaplatmaları ve ona göre müracaatlarda bulunmaları gerekmektedir.
Dolayısıyla cezaevinde bir yakını bulunan ya da hakkında mahkûmiyet kararı kesinleşmiş olan bireylerin, 2025 infaz düzenlemesi ve af yasası ile ilgili süreci bir ceza avukatı aracılığıyla takip etmesi hem hakların korunması hem de sürecin doğru işletilmesi adına büyük önem taşır.
📌 4 Haziran 2025 tarihinde Genel Kurul’unda kabul edilerek yasalaşan yeni infaz düzenlemesi hakkında bilgi almak için ilgili haberimize bakabilirsiniz: 10. Yargı Paketi