Tenkis Nedir? Tenkis Davası

Tenkis, Arapça kökenli bir kelime olup “eksiltme, azaltma” anlamına gelir. Hukuki anlamda ise, miras bırakanın ölümünden sonra yaptığı tasarrufların, mirasçıların saklı paylarını ihlal etmesi halinde, bu tasarrufların tenkis yoluyla saklı payların karşılanması için azaltılmasıdır.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, miras bırakanın ölümü halinde açılabilen bir davadır. Bu dava, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü aşarak saklı pay sahibi mirasçıların miras hakkına yaptığı tecavüzün giderilmesi ve miras bırakanın yaptığı tasarrufun kanuni sınırlar içerisine çekilmesi için açılmaktadır.

Tenkis davasını açabilecek kişiler, saklı pay sahibi mirasçılardır. Saklı pay, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan ve mirasçıların kanunen sahip oldukları paydır. Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın yaptığı tasarruflar sonucunda saklı paylarını alamamışlarsa, tenkis davası açarak bu paylarının karşılanmasını sağlayabilirler.

Tenkis davasının açılması için, miras bırakanın ölümünün gerçekleşmiş olması gerekir. Ayrıca, miras bırakanın yaptığı tasarrufların saklı payları ihlal etmesi gerekir. Saklı payların ihlali, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflar yapması veya saklı pay sahibi mirasçılardan birinin miras payını tamamen ortadan kaldıracak tasarruflar yapması şeklinde gerçekleşebilir.

Tenkis davasında, miras bırakanın yaptığı tasarrufların saklı payları ihlal edip etmediği, mahkeme tarafından değerlendirilir. Mahkeme, bu değerlendirmeyi yaparken, miras bırakanın tasarruflarının zamanını, amacını, şeklini ve miras bırakanın kişisel durumunu göz önünde bulundurur.

Tenkis davasında, miras bırakanın yaptığı tasarrufların tamamı tenkis edilemez. Tenkis sadece, saklı payları ihlal eden kısmın tenkisine yöneliktir. Tenkis sonucunda, saklı pay sahibi mirasçılar, saklı paylarının karşılığını almış olurlar.

Tenkis Davası Zamanaşımı

Tenkis davası, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini iddia ederek, miras bırakanın tasarruflarının bu paylar oranında tenkis edilmesini talep ettikleri dava türüdür. Tenkis davasında zamanaşımı süresi, Türk Medeni Kanunu’nun 571. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.

Tenkis davası açma hakkının doğması için mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrenmeleri gerekir. Saklı pay, mirasçıların miras bırakandan mutlaka almaları gereken paydır. Saklı payların zedelendiğinin öğrenilmesi, mirasçının bu durumu kendiliğinden veya üçüncü bir kişiden öğrendiği tarihtir.

Tenkis davası açma hakkının bir yıllık süresi, öğrenme tarihinden itibaren başlar. Bir yıllık süre hak düşürücü süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, tenkis davası açma hakkı ortadan kalkar.

Tenkis davası açma hakkının on yıllık süresi ise, vasiyetnamelerde vasiyetnamenin açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden başlar. Bu süre, hak düşürücü süre değil, hak düşürücü süreye tabi olmayan bir süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, tenkis davası açılsa bile, dava reddedilir.

Tenkis davası zamanaşımı süresi, mirasçının saklı paylarının zedelendiğini öğrenmesinden itibaren başlar. Bu süre, mirasçının öğrenme tarihinden itibaren bir yıl ve her halükarda vasiyetnamelerde vasiyetnamenin açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıldır.

Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Davası

Vasiyetname, miras bırakanın ölümünden sonra geçerli olmak üzere yapmış olduğu bir tasarruftur. Vasiyetname ile miras bırakan, malvarlığının tamamını veya bir kısmını belirli bir kişiye veya kişilere verebilir.

Vasiyetnamenin iptali ve tenkis davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılabilen davalardır. Bu davalar, miras bırakanın vasiyetnamesinin geçerliliğini veya hükümlerini etkileyen sebeplerin ileri sürüldüğü veya miras bırakanın saklı paylı mirasçılarının haklarının ihlal edildiğinin iddia edildiği durumlarda açılabilir.

Vasiyetnamenin İptali Davası

Vasiyetnamenin iptali davası, miras bırakanın vasiyetnamenin düzenlendiği sırada tasarruf ehliyetinin bulunmaması, vasiyetnamenin zorla veya hile ile düzenlenmesi, vasiyetnamenin içeriğinin miras bırakanın iradesine aykırı olması veya vasiyetnamenin şekil şartlarını taşımaması gibi sebeplerle açılabilir.

Vasiyetnamenin iptali davası, vasiyetnamenin düzenlendiği yer asliye hukuk mahkemesinde açılır. Bu davayı, vasiyetnamenin iptalini talep eden mirasçı veya mirasçılar açabilir.

Tenkis Davası

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçılarının haklarının ihlal edildiğinin iddia edildiği durumlarda açılabilir. Saklı pay, miras bırakanın yasal mirasçılarına miras bıraktığı malvarlığının belirli bir oranını ifade eder.

Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiğini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılması tarihinin üzerinden on yıl geçmekle düşer.

Tenkis davası, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının ihlal edildiği malvarlığı değerlerinin tenkisine karar verilmesini amaçlar. Tenkis, miras bırakanın sağlararası tasarrufları ile ölüme bağlı tasarrufları da kapsar.

Sonuç olarak, vasiyetnamenin iptali ve tenkis davası, miras hukukunda önemli bir yere sahiptir. Bu davalar, miras hukukunun temel kavramlarından olan mülkiyet hakkı, miras hakkı, tasarruf ehliyeti, saklı pay ve tenkis gibi kavramlarla yakından ilişkilidir.

Tenkis Davası Dilekçe Örneği

İSTANBUL ANADOLU NÖBETÇİ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE

DAVACI:

VEKİLİ:

DAVALI:

DAVA KONUSU: Tenkis talebinden ibarettir.

AÇIKLAMALAR:

1-) Müvekkilimiz, 20.07.1965 doğumlu olup, T.C. kimlik numarası 12345678910’dur.

2-) Müvekkilin babası olan …, 10.08.2023 tarihinde vefat etmiştir.

3-) Müvekkilin babası, vefat etmeden önce, 20.07.2023 tarihinde, … isimli kişiye, … adresindeki taşınmazını bağışlamıştır.

4-) Mirasbırakan, vefat ettiği tarihte, eşi ve üç çocuğu ile birlikte miras bırakmıştır.

5-) Mirasbırakanın eşi ve üç çocuğu, mirasbırakanın tasarrufuyla saklı paylarının ihlal edildiğini iddia ederek, bu davanın açılmasına karar vermiştir.

6-) Bu durumda, mirasbırakanın … isimli kişiye yaptığı bağışın, mirasbırakanın saklı payı ihlal eden kısmının tenkisi gerekmektedir.

HUKUKİ SEBEPLER: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 506., 507. ve 510. maddeleri.

HUKUKİ DELİLLER: Nüfus kayıtları, veraset ilamı, tanık beyanları, tapu kayıtları ve sair yasal deliller.

SONUÇ ve TALEP:

Yukarıda açıklanan nedenlerle, fazlaya ilişkin haklarımızın saklı kalması kaydıyla, müvekkilimizin tenkis isteminin kabulü ile, mirasbırakanın … isimli kişiye yaptığı bağışın, mirasbırakanın saklı payı ihlal eden kısmının iptali veya bedelinin faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, yargılama gideri ve ücreti vekaletin davalıdan tahsiline karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim.

Tenkis Davası Şartları

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçılara ait olan payları ihlal eden kazandırmaların, bu aşan oranda etkisizleştirilmesini talep eden davadır. Bu dava, yalnızca saklı paylı mirasçılar tarafından açılabilir.

Tenkis davası açılabilmesi için, aşağıdaki şartların varlığı gerekir:

Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Ancak, vasiyetnameye dayalı olarak yapılan kazandırmalar söz konusu ise, bu süre vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıldır. Tenkis davası, miras hukuku alanında uzman bir avukat tarafından takip edilmelidir.

Tenkis Davası Yargıtay Kararları

Tenkis davası, miras bırakanın yaptığı ölüme bağlı veya sağlararası kazandırmaların, saklı pay mirasçılarının saklı paylarını zedelemesi halinde, bu kazandırmaların tenkisini (düşürülmesini) sağlayan bir dava türüdür.

Yargıtay, tenkis davaları ile ilgili verdiği kararlarda, tenkis şartlarının gerçekleşmesi için gerekli olan unsurları belirlemiştir. Bu unsurlar şunlardır:

• Miras bırakanın (müteveffa) yaptığı kazandırmanın ölüme bağlı veya sağlararası olması,
• Kazandırmanın saklı pay mirasçılarının saklı paylarını zedelemesi,
• Miras bırakanın (müteveffa) kazandırmayı saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapması.
• Yargıtay, bu unsurların gerçekleştiği durumlarda tenkis davasının kabul edilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

Yargıtay Kararlarından Örnekler

Yargıtay, verdiği bazı kararlarında, sağlararası kazandırmaların tenkisine ilişkin olarak şu hususlara dikkat çekmiştir:

• Sağlararası kazandırmaların tenkisine tabi olabilmesi için, miras bırakanın kazandırmayı saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapması gerekir.
• Miras bırakanın sağlararası kazandırmayı, saklı pay mirasçılarından birini kayırmak amacıyla yapması halinde, bu kazandırma tenkise tabi olur.

Tenkis Hesabı Örnek Bilirkişi Raporu

Muris: Ahmet

Ölüm Tarihi: 20 Temmuz 2023

Malvarlığı

Taşınmazlar: 1 adet daire, 2 adet arsa

Menkul Kıymetler: 100.000 TL nakit, 20.000 TL hisse senedi

Saklı Payı İhlal Eden Tasarruflar

Vasiyetname ile eşine bırakılan 1 adet daire

Sağlararası olarak kızına bırakılan 1 adet arsa

Net Tereke

Malvarlığı: 1.500.000 TL

Borçları: 500.000 TL

Net Tereke: 1.000.000 TL

Saklı Pay

Altsoyu olmayan mirasçı için: 1/2

Altsoyu olan mirasçı için: 1/4

Tenkis Oranı

Altsoyu olmayan mirasçı için: 1/2 – 1/4 = 1/4

Altsoyu olan mirasçı için: 1/4 – 1/4 = 0

Tenkis İşlemi

Altsoyu olmayan mirasçı için: 1/4 x 1.000.000 TL = 250.000 TL

Altsoyu olan mirasçı için: 0 TL

Bu örnekte, mirasbırakan Ahmet’in 1.500.000 TL tutarında bir malvarlığı olduğu ve 500.000 TL tutarında borcu olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda, net tereke 1.000.000 TL olarak belirlenmiştir.

Ahmet’in altsoyunun olmadığı tespit edildiğinden, yasal miras payı 1/2’dir. Saklı payı ihlal eden tasarruflar arasında, eşine bırakılan 1 adet daire yer almaktadır. Bu tasarruf, 1/4 oranında saklı payı ihlal etmektedir. Bu nedenle, tenkis işlemi sonucunda, eşine bırakılan daire değeri olan 250.000 TL’nin tenkisine karar verilmesi gerekmektedir.

Tenkis hesaplarının doğru ve tarafsız bir şekilde yapılması, miras hukuku açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, tenkis davalarında bilirkişi tespiti ve bilirkişi raporuna büyük önem verilmektedir.

Tenkis Davasında Zamanaşımı Başlangıcı

Tenkis davası, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini ileri sürerek, miras bırakanın yaptığı tasarrufların iptalini veya miras paylarının tenkisini talep ettikleri davadır. Tenkis davası, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıllık bir süre içinde açılmalıdır. Bu süre, hak düşürücü bir süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, tenkis davası açılamaz ve mirasçıların saklı paylarının zedelenmesine ilişkin hakları zamanaşımına uğrar.

Tenkis davası zamanaşımı başlangıcı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihtir. Bu öğrenme tarihi, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini doğrudan veya dolaylı olarak öğrendikleri tarihtir. Örneğin, mirasçıların, miras bırakanın yaptığı tasarrufun içeriğini öğrendikleri tarih, saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarih olarak kabul edilir.

Tenkis davası zamanaşımı başlangıcı ile ilgili bazı özel durumlar da mevcuttur. Örneğin, miras bırakanın yaptığı tasarrufun geçersizliğine ilişkin bir davada, bu davanın reddedilmesinden sonra, mirasçılar saklı paylarının zedelendiğini öğrendiklerini ileri sürerek tenkis davası açabilirler. Bu durumda, tenkis davası zamanaşımı başlangıcı, tasarrufun geçersizliğine ilişkin davanın reddine ilişkin kararın kesinleşme tarihidir.

Tenkis davası zamanaşımı, miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren on yıl geçmekle de düşer. Bu süre, kesin süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, tenkis davası açılamaz ve mirasçıların saklı paylarının zedelenmesine ilişkin hakları tamamen ortadan kalkar.

Tenkis davası zamanaşımı, dava açan mirasçıların hak kaybına uğramamaları için dikkat edilmesi gereken önemli bir husustur. Mirasçılar, saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde tenkis davası açmalıdırlar.

Tenkis davasını kimler açabilir?

Tenkis davası, miras bırakanın ölüme bağlı tasarruflarının, saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal etmesi halinde açılan bir davadır. Bu davayı, saklı payı ihlal edilmiş olan mirasçı veya mirasçılar açabilir.

Türk Medeni Kanunu’na göre, saklı paylı mirasçılar şunlardır:

• Miras bırakanın altsoyu
• Miras bırakanın ana ve babası
• Miras bırakanın eşi

Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın tasarruflarının saklı paylarını ihlal ettiğini düşündükleri takdirde, tenkis davası açabilirler. Tenkis davasının açılabilmesi için, aşağıdaki şartların varlığı gerekir:

• Miras bırakan tarafından, mirasta tasarruf edilebilir oranın aşılmış; dolayısıyla da mirastaki saklı payların ihlal edilmiş olması gerekir.
• Söz konusu kazandırmaların, hukuken geçerli olması (örneğin muvazaaya dayanmaması) gerekir.
• Tenkis davasının açılabilmesi için, hak düşürücü süre vardır. Bu süre, miras bırakanın ölümünden itibaren üç yıl ve kazandırmanın yapıldığı tarihten itibaren on yıldır.
• Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir. Bu davayı, saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın ölümünden sonra en geç üç yıl içinde açmalıdırlar.
• Tenkis davasında, mahkeme, saklı payı ihlal eden kazandırmaların, saklı paylı mirasçılara ait olan pay miktarını aşan kısımlarını tenkis eder. Bu durumda, saklı paylı mirasçılar, tenkis edilen kısım için miras paylarına ilave olarak hak kazanırlar.

Tenkis davasını açmak için, bir avukata danışmak faydalı olacaktır. Avukat, dava açmadan önce gerekli araştırmaları yaparak, davayı en iyi şekilde nasıl açacağını belirleyecektir.

Tenkis Davasında İspat Yükü

Tenkis, miras bırakanın sağlığında yaptığı kazandırmaların, saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal etmesi durumunda, bu kazandırmaların miras paylarına oranlanarak tenzil edilmesidir. Tenkis davası, saklı paylı mirasçılar tarafından miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir. Tenkis davasında ispat yükü, davacı saklı paylı mirasçıdadır. Davacı, saklı paylı mirasçı olduğunu, saklı payının ihlal edildiğini ve saklı payına el atıldığını ispatlamak zorundadır. Davacı, saklı paylı mirasçı olduğunu ispatlamak için, miras bırakanın vefat ettiğini, mirasçılık sıfatını kazandığını ve miras bırakanın yaptığı kazandırmaların tasarruf edilebilir kısmı aştığını ispatlamalıdır.

Davacı, saklı payının ihlal edildiğini ispatlamak için, miras bırakanın yaptığı kazandırmaların saklı payını aştığını ispatlamalıdır. Bu ispat, miras bırakanın malvarlığının kapsamını, miras bırakanın yaptığı kazandırmaların miktarını ve bu kazandırmaların yapıldığı tarihi ve şartları içermelidir. Davacı, saklı payına el atıldığını ispatlamak için, miras bırakanın yaptığı kazandırmaların saklı payını aştığını ve bu kazandırmaların miras bırakanın ölümünden önce gerçekleştiğini ispatlamalıdır.

Davacı, bu iddialarını ispatlamak için, tanık beyanı, yazılı delil, bilirkişi raporu gibi her türlü delili kullanabilir. Tenkis davasında ispat yükünün davacıda olması, saklı paylı mirasçıların davayı kazanmaları için güçlü deliller sunmalarını gerektirmektedir. Bu nedenle, saklı paylı mirasçıların tenkis davası açmadan önce bir avukata danışmaları ve davayı kazanma şanslarını artıracak delilleri toplamaları önemlidir.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Tenkis davasının davalısı, miras bırakanın saklı payı ihlal eden kazandırma işleminin yapıldığı kişidir. Bu kişi mirasçı olabileceği gibi, mirasçı olmayan üçüncü bir kişi de olabilir. Tenkis davası, saklı payı ihlal edilen mirasçı tarafından açılabilir. Saklı payı ihlal edilen birden fazla mirasçı olsa da, her saklı paylı mirasçı tek başına dava açabilir. Tenkis davasının açılabilmesi için, miras bırakanın ölümünün üzerinden en geç 10 yıl geçmemiş olması gerekir.

Detaylı bilgi almak ve bizlere ulaşmak için buraya tıklayınız.