İptal Davaları

İptal davaları, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini sağlayan bir dava türüdür. Bu davalar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, “idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar” olarak tanımlanmıştır.

İptal davasını açma hakkı, yalnızca menfaati ihlal edilen kişilere aittir. Menfaat, idari işlemin doğrudan veya dolaylı olarak hukuki, ekonomik veya sosyal etkileriyle ilgili olan çıkarları ifade eder.

İptal davasının konusu, idari bir işlemdir. İdari işlem, kamu otoritesinin tek taraflı ve hukuki sonuç doğuran bir faaliyetidir. İptal davasında, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduğu iddia edilir.

İptal davasının yargılaması, idare mahkemelerinde yapılır. Dava, davacı tarafından idari işlemin tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. İptal davasında, mahkeme, idari işlemin hukuka aykırı olup olmadığını değerlendirir. Mahkeme, idari işlemin hukuka aykırı olduğuna karar verirse, idari işlemi iptal eder.

İdari işlemin iptal edilmesi halinde, bu işlem ortadan kalkar ve idari işlemle elde edilen sonuçlar ortadan kaldırılır. İptal davaları, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun sağlanmasında önemli bir rol oynar. Bu davalar sayesinde, hukuka aykırı idari işlemler ortadan kaldırılarak, bireylerin hak ve özgürlükleri korunur.

Tam Yargı Davaları

Tam yargı davaları, idarenin bir işlemi veya eylemi nedeniyle kişisel hakkı ihlal edilen kişiler tarafından bu ihlal sebebiyle yaşadıkları zararın tazmin edilmesi amacıyla açılan idari dava türüdür.

Tam yargı davaları, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, “idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları” şeklinde düzenlenmiştir.

Tam yargı davasını açma hakkı, yalnızca kişisel hakkı ihlal edilen kişilere aittir. Kişisel hak, kişinin varlığını, hukuki durumunu veya kişisel menfaatini etkileyen haklardır.

Tam yargı davasının konusu, idari bir eylem veya işlemdir. İdari eylem, kamu otoritesinin tek taraflı ve hukuki sonuç doğuran bir faaliyetidir. İdari işlem ise, kamu otoritesinin tek taraflı ve hukuki sonuç doğuran, belirli bir kişiye veya kişilere yönelik bir karar veya işlemdir.

Tam yargı davasının yargılaması, idare mahkemelerinde yapılır. Dava, davacı tarafından idari işlemin veya eylemin öğrenildiği tarihten itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. Tam yargı davasında, mahkeme, idari eylem veya işlemin kişisel hakkı ihlal edip etmediğini değerlendirir. Mahkeme, idari eylem veya işlemin kişisel hakkı ihlal ettiğine karar verirse, idareyi tazminata mahkum eder.

Tam yargı davaları, idarenin hukuka uygunluğunun sağlanmasında önemli bir rol oynar. Bu davalar sayesinde, idarenin hukuka aykırı eylem ve işlemleri nedeniyle zarar gören kişilerin tazmin edilmesi sağlanarak, bireylerin hak ve özgürlükleri korunur.

İdari Sözleşmelerden Kaynaklanan Davalar

İdari sözleşmeler, kamu hukukunun bir alt dalı olan idari sözleşmeler hukuku kapsamında düzenlenmektedir. İdari sözleşmeler, idarenin kamu hizmetinin yürütülmesi için özel hukuk hükümlerine göre yaptığı sözleşmelerdir. İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar, idari yargıda çözüme kavuşturulur.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan davalar, iki ana başlıkta incelenebilir:

1. İptal davaları: İdari sözleşmenin hukuka aykırı olduğunu iddia eden taraflar, sözleşmenin iptali için dava açabilirler. İptal davaları, idari işlemin iptali davaları ile benzerlik göstermektedir.
2. Tazminat davaları: İdari sözleşmenin uygulanması sonucunda zarara uğrayan taraflar, sözleşmenin taraflarına veya idareye karşı tazminat davası açabilirler. Tazminat davaları, genel ilke olarak özel hukuk hükümlerine göre çözüme kavuşturulur.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan davalarda yetki, sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yer mahkemesine aittir. Danıştay Kanunu’nun 24. maddesi gereğince, ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’ın bakmakla görevli olduğu davalar, doğrudan Danıştay’da açılır. İdari sözleşmelerden kaynaklanan davaların çözümünde, idari sözleşmenin niteliği ve uyuşmazlığın konusu dikkate alınmalıdır. İptal davalarında, idari sözleşmenin hukuka uygun olup olmadığı, tazminat davalarında ise sözleşmenin uygulanması sonucunda zarara uğranıp uğranmadığı hususları araştırılır.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan davalarda, dava dilekçesinde iddiaların açık ve net bir şekilde belirtilmesi, davanın ispatı için gerekli olan delillerin sunulması önemlidir. Dava dilekçesinin bu şekilde hazırlanması, davanın daha hızlı ve etkili bir şekilde sonuçlanmasını sağlayacaktır.

İptal Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Görevli Mahkeme

İptal davalarında görevli mahkeme, dava konusu işlemin niteliğine göre belirlenir. İdari işlemin niteliği, işlemin içeriği, idari makamın yetkileri ve işlemin kamu hukuku alanındaki etkileri gibi unsurlar göz önünde bulundurularak tespit edilir. İptal davalarında görevli mahkemeler şunlardır:

• İdari işlemler: İdare mahkemeleri
• Vergi ve para cezaları: Vergi mahkemeleri
• Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri: İdare mahkemeleri
• Kamulaştırma işlemleri: İdare mahkemeleri
• İdari sözleşmeler: İdare mahkemeleri
• İdari yargı düzeni: Danıştay

Yetkili Mahkeme

İptal davalarında yetkili mahkeme, dava konusu işlemi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesidir. Ancak, bazı hallerde özel yetki kuralları uygulanır. Bu hallerde, yetkili mahkeme, dava konusu işlemin niteliğine göre belirlenir. İptal davalarında yetkili mahkemeler şunlardır:

• İdari işlemler: İptal istenen işlemi yapan idari merciin bulunduğu yer mahkemesi
• Vergi ve para cezaları: Vergi işlemi yapan idari merciin bulunduğu yer vergi mahkemesi
• Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri: Kamu görevlisinin yeni veya eski görev yeri idare mahkemesi
• Kamulaştırma işlemleri: Kamulaştırma işlemi yapan idari merciin bulunduğu yer idare mahkemesi
• İdari sözleşmeler: İdari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yer idare mahkemesi
• İdari yargı düzeni: Danıştay İptal davalarında, yetkili mahkemenin belirlenmesinde, dava konusu işlemin niteliği ve idari merciin yetkileri gibi unsurlar göz önünde bulundurulur.

İdari Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklara İlişkin Davalar

İdari sözleşmeler, kamu hizmetlerinin yürütülmesi için idare ile gerçek veya tüzel kişiler arasında yapılan sözleşmelerdir. İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar, idarenin hukuka aykırı eylem ve işlemlerinden kaynaklanabilir. Bu uyuşmazlıklar, idarenin sözleşmeyi yapmaması, sözleşmeyi feshetmesi, sözleşmeyi ihlal etmesi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalar, idari yargıda görülür.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalar, iptal ve tam yargı davaları olmak üzere iki ana başlıkta incelenebilir.

1. İptal Davaları
2. Tam Yargı Davaları

• İptal Davaları

İptal davaları, idari sözleşmenin hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini talep eden davalardır. İptal davaları, idari sözleşmenin tarafları tarafından açılabileceği gibi, kamu hizmetinin yürütülmesinden yararlanan gerçek veya tüzel kişiler tarafından da açılabilir.

• Tam Yargı Davaları

Tam yargı davaları, idari sözleşmeden kaynaklanan zararın tazminini talep eden davalardır. Tam yargı davaları, idari sözleşmenin tarafları tarafından açılabileceği gibi, kamu hizmetinin yürütülmesinden yararlanan gerçek veya tüzel kişiler tarafından da açılabilir.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalarda, dava açma süresi, idari işlemin tebliğinden itibaren altmış gündür. Bu süre hak düşürücü süre olup, sürenin geçirilmesi halinde dava açma hakkı kaybedilir.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, davaya konu olan idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yer mahkemesidir. Danıştay Kanunun 24. maddesi gereğince ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştay’ın bakmakla görevli olduğu davalar, doğrudan Danıştay’da açılır.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklara ilişkin davalarda, davacı, dava dilekçesinde idari sözleşmenin taraflarını, davanın konusunu, dayanılan hukuki nedenleri ve taleplerini açıkça belirtmelidir. Dava dilekçesine, idari sözleşmenin bir örneğinin de eklenmesi gerekir.

İdari sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklar, kamu hizmetlerinin yürütülmesini doğrudan etkileyen uyuşmazlıklardır. Bu nedenle, bu uyuşmazlıkların hızlı ve etkili bir şekilde çözümlenmesi önemlidir.

İdari Sözleşmelerden Doğan Davalar

İdari sözleşmeler, idarenin kamu hizmetinin yürütülmesi amacıyla yaptığı sözleşmelerdir. Bu sözleşmelerden doğan uyuşmazlıkların çözümü, idari yargının görev alanına girmektedir. İdari sözleşmelerden doğan davalar, iki ana başlıkta incelenebilir:

1. İptal davaları: İdari sözleşmelerin kamu yararına aykırı olması veya kanuna aykırı olması durumunda, ilgililer tarafından idare mahkemesine iptal davası açılabilir. İptal davasında, sözleşmenin iptali ile birlikte, sözleşmenin yapılmasından dolayı uğranılan zararların tazmini de talep edilebilir.
2. Tazminat davaları: İdari sözleşmenin uygulanması sırasında, sözleşmenin tarafı olan kişilere veya kamu hizmetinin yararlanıcılarına maddi veya manevi zararlar verilmesi durumunda, bu kişiler tarafından idareye karşı tazminat davası açılabilir. İdari sözleşmelerden doğan davalarda, görevli mahkeme idari yargı mahkemeleridir. Ancak, imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay görevlidir.

İdari sözleşmelerden doğan davaların açılabilmesi için, dava açma süresine dikkat edilmesi gerekmektedir. İptal davaları için 60 günlük, tazminat davaları için ise 5 yıllık dava açma süresi bulunmaktadır.

İdari sözleşmelerden doğan davalarda, uyuşmazlığın çözümü için, sözleşmenin içeriği, sözleşmenin amacı ve sözleşmenin uygulanması sırasındaki olaylar dikkate alınır.

İdari sözleşmelerden doğan davalarda dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• Dava açma süresine dikkat edilmesi,
• Dava dilekçesinde, uyuşmazlığın konusunun ve dayanılan hukuki gerekçelerin açıkça belirtilmesi,
• Davada, delillerin eksiksiz olarak sunulması,
• Davada, hukuki yardım alınması.

İdari sözleşmelerden doğan davalarda, hukuki yardım alınması, davanın daha etkili bir şekilde yürütülmesi açısından önemlidir.