Türkiye’de yabancı çalışma izni, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu kapsamda, ülkemizde belirli bir süre yasal olarak çalışan ve ikamet eden yabancılar, bazı koşulları sağlamaları halinde süresiz çalışma izni alma hakkına sahip olurlar.
Süresiz çalışma izni, Türkiye’de en az sekiz yıl boyunca yasal ve kesintisiz olarak ikamet eden veya en az sekiz yıl yasal çalışma izniyle çalışan yabancı uyruklu kişilere verilebilir. Yenilenmesi gerekmeyen bu özel çalışma izni kişiye Türkiye’de süresiz ikamet ve çalışma hakkı sağlar.
Süresiz Çalışma İzni Nedir?
Türkiye’de çalışmak isteyen yabancı uyruklular için en önemli konulardan biri yabancı çalışma izni almaktır. Bu izin, yabancıların ülkede yasal olarak istihdam edilmesini ve sosyal haklardan yararlanmasını sağlar. Çalışma izinleri genellikle süreli olarak düzenlense de, belirli şartları yerine getiren kişiler için süresiz çalışma izni hakkı tanınmıştır. Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 10. maddesinde düzenlenen bu izin türü, sahiplerine Türk vatandaşlarına tanınan pek çok hakkı sağlar. Türkiye’de verilen haklar şunlardır:
- İstediği işte çalışabilir,
- İş değiştirme hakkına sahiptir,
- Sosyal güvenlik haklarından yararlanabilir,
- Kamu hizmetlerinden Türk vatandaşlarıyla eşit şekilde faydalanabilir.
Ancak bu izin, askerlik, seçme-seçilme hakkı veya kamu görevine atanma gibi vatandaşlara özgü hakları kapsamaz.
Süresiz Çalışma İzni Şartları
Süresiz çalışma izni, her yabancıya doğrudan tanınan bir hak değildir. Bu izni alabilmek için kanunda açıkça belirlenen bazı şartların sağlanması gerekir. Başvuru sahibinin hem yasal çalışma süresi hem de ikamet süresi bakımından belirli kriterleri yerine getirmesi zorunludur.
Aşağıda süresiz çalışma izni için temel şartlar maddeler hâlinde açıklanmıştır:
- En az sekiz yıl kesintisiz yasal ikamet
Yabancının Türkiye’de en az 8 yıl boyunca yasal olarak ve kesintisiz biçimde ikamet etmiş olması gerekir. Bu süre boyunca ikamet izinlerinde kesinti veya yasa dışı kalış olmamalıdır. - En az sekiz yıl yasal çalışma iznine sahip olma
Süresiz çalışma izni başvurusunda bulunabilmek için kişinin en az 8 yıl boyunca Türkiye’de geçerli bir çalışma izni ile fiilen çalışmış olması gerekir. - Kamu düzeni, güvenliği ve genel ahlak bakımından engel bulunmaması
Başvuru sahibi hakkında kamu düzenini veya güvenliğini tehlikeye düşürecek bir adli sicil kaydı, sınır dışı kararı veya yasaklılık durumu bulunmamalıdır. - Vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin düzenli yerine getirilmesi
Başvuru sahibinin hem kendisine ait vergi borçlarının hem de çalıştığı dönemlerdeki sigorta primlerinin eksiksiz şekilde ödenmiş olması gerekir. - Toplumsal uyum ve Türkiye’de yaşama isteği
Bu izin geçici değil, kalıcı bir statü olduğundan; başvuran kişinin Türkiye’de yaşama niyetinin bulunması, toplumsal kurallara uyum sağlaması ve kamu kurumları nezdinde güvenilir bir profil çizmesi önemlidir. - Geçimini yasal yollardan sağlamış olmak
Başvuran yabancının Türkiye’deki yaşamını yasal gelir kaynaklarıyla sürdürebildiğini gösteren belgeler sunması istenebilir. - Daha önce çalışma izni veya ikamet izni iptali olmamış olmak
Çalışma izninin idari yaptırımla iptal edilmiş olması, süresiz çalışma izni verilmesine engel teşkil edebilir.
Bu şartların tamamı sağlandığında yabancı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurarak süresiz çalışma izni talebinde bulunabilir. Ancak önemle belirtmek gerekir ki 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 10. Maddesinde de belirtildiği üzere “yabancının başvuru şartlarını taşıması yabancıya mutlak hak sağlamaz.”
Süresiz Çalışma İzni İçin Gerekli Belgeler
Süresiz çalışma izni başvurusu, belirli belgelerin eksiksiz şekilde sunulmasıyla yapılır. Belgelerdeki eksiklik, başvurunun reddine veya sürecin uzamasına neden olabilir. Bu nedenle başvuru öncesi hazırlık büyük önem taşır.
Aşağıda süresiz çalışma izni için gerekli belgeler listelenmiştir:
- Başvuru Dilekçesi
Başvuru sahibinin kimlik bilgileri, çalışma geçmişi ve talebine ilişkin gerekçeleri içeren dilekçedir. - Geçerli Pasaport veya Kimlik Belgesi
Yabancının geçerli pasaportunun aslı ve noter onaylı Türkçe tercümesi sunulmalıdır. - Önceki Çalışma İzin Belgeleri
Daha önce alınmış ve süresi dolmuş geçici çalışma izin belgeleri ibraz edilir. Bu belgeler, başvuru sahibinin 8 yıllık yasal çalışma süresini kanıtlar. - İkamet İzin Belgesi
Türkiye’de kesintisiz olarak en az 8 yıl ikamet edildiğini gösteren Göç İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen belge. - Adli Sicil Kaydı
Türkiye’de ve vatandaşlık ülkesinde alınmış adli sicil kayıt belgeleri. Bu belgeler, kişinin kamu düzenine aykırı bir suç işlemediğini gösterir. - Vergi ve SGK Borcu Bulunmadığına Dair Belgeler
Çalışma süresi boyunca vergi yükümlülüklerini ve sigorta primlerini düzenli olarak yerine getirdiğine dair belgeler istenir. - Biyometrik Fotoğraf (2 Adet)
Resmî işlemlerde kullanılmak üzere arka fonu beyaz, son 6 ay içinde çekilmiş biyometrik fotoğraflar. - Gelir Belgesi veya İş Sözleşmesi
Süresiz çalışma izni başvurusunda bulunan kişinin geçimini yasal yollarla sağladığını gösteren belgeler. - Varsa Eşi ve Çocuklarına Ait Belgeler
Çalışma izni alındıktan sonra aile bireyleri için de uzun dönem ikamet izni talep edilebileceğinden, bu belgeler önceden hazırlanabilir.
Tüm belgeler tamamlandıktan sonra elektronik sistem üzerinden veya doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvuru yapılabilir.
Süresiz Çalışma İzni Nasıl Alınır?
Süresiz çalışma izni, Türkiye’de uzun süreli yasal ikamet ve çalışma geçmişi bulunan yabancılara verilen kalıcı nitelikte bir izindir. Bu izin, yabancıya Türk vatandaşlarına tanınan birçok çalışma ve sosyal hakla benzer haklar sağlar. Ancak bu izni almak, diğer geçici izin türlerine göre daha ayrıntılı bir süreç gerektirir.
Aşağıda süresiz çalışma izni alma süreci adım adım açıklanmıştır:
1. Süresiz Çalışma İzni Başvurusu
Süresiz çalışma izni başvurusu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na doğrudan yapılır. Başvurular elektronik ortamda “e-izin” sistemi üzerinden gerçekleştirilir.
Başvuru, yabancının kendisi tarafından şahsen yapılabileceği gibi, bir avukat veya yetkilendirilmiş danışman aracılığıyla da yürütülebilir.
Başvuru sırasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Tüm belgeler Türkçe olmalı veya noter onaylı tercümesi sunulmalıdır.
- Başvuru esnasında önceki çalışma izni bilgileri sistemde doğru şekilde yer almalıdır.
- Başvuru tamamlandıktan sonra sistem tarafından verilen başvuru numarası ile süreç online olarak takip edilebilir.
2. Belgelerin İncelenmesi
Bakanlık, başvuru belgelerini hem şekli hem de maddi açıdan inceler.
Bu aşamada özellikle şu kriterlere dikkat edilir:
- İkamet ve çalışma süresinin kesintisiz olup olmadığı,
- Kamu düzeni ve güvenliği yönünden olumsuz bir kaydın bulunmaması,
- Vergi ve SGK yükümlülüklerinin yerine getirilmiş olması.
Eksik belge tespit edilirse, başvuru sahibine genellikle 30 gün içinde tamamlama süresi tanınır. Süre içinde eksiklik giderilmezse başvuru reddedilebilir.
3. Karar Aşaması
İnceleme tamamlandıktan sonra Bakanlık, başvurunun kabulüne veya reddine karar verir.
Kabul halinde, başvuru sahibine Süresiz Çalışma İzin Belgesi düzenlenir. Bu belge, kimlik yerine geçen resmi bir dokümandır ve ayrıca ikamet izni işlevi de görür.
Süresiz çalışma izin belgesine sahip olan kişi, Türkiye’de herhangi bir işverene bağlı olmaksızın çalışabilir ve iş değiştirme veya iş kurma konusunda serbesttir.
4. Ret Halinde İtiraz Süreci
Başvuru reddedildiğinde, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde idari itiraz yapılabilir.
İtiraz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na sunulur.
İtirazın da reddedilmesi hâlinde, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idari yargı yoluna başvurulabilir.
Bu aşamada avukat desteğiyle iptal davası açılması, sürecin profesyonel şekilde yürütülmesini ve olası hak kayıplarının önlenmesini sağlar.
Süresiz Çalışma İzni Harçlar
Süresiz çalışma izni, diğer çalışma izinlerinden farklı olarak yenileme zorunluluğu bulunmayan, kalıcı nitelikte bir izin türüdür. Ancak bu izin için başvuru sırasında belirli harç ve belge bedellerinin ödenmesi gerekmektedir.
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümleri uyarınca, çalışma izinleri için ödenecek tutarlar her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği ile yeniden belirlenir. Güncel olarak bakanlığın belirlemiş olduğu ‘’süresiz çalışma izni harcı’’ bedeli: 105.760,60 TL
Bu izin türünde, süreli izinlerden farklı olarak tek seferlik bir harç ödemesi söz konusudur. Bu kapsamda ödenecek bedeller şunlardır:
- Çalışma İzni Harcı:
Harç tutarı, yıllık çalışma izin harçlarına kıyasla sabit olup, süresiz izin verildiği tarihteki maktu harç üzerinden alınır.
(2025 yılı itibarıyla güncel rakam, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanacak tebliğe göre belirlenmektedir.) - Belge Bedeli (Değerli Kâğıt Bedeli):
Çalışma izni belgesi, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen değerli kâğıt niteliğindedir.
Bu bedel, 2025 yılı itibarıyla Nüfus Cüzdanı Değerli Kâğıt Bedeli tutarına eşittir.
(2024 yılında bu tutar 356 TL olup, her yıl yeniden değerleme oranında artmaktadır.) - Diğer Masraflar:
Noter onaylı tercüme, ikamet belgesi veya konsolosluk onayları gibi belgelerin hazırlanması sırasında ayrıca masraf doğabilir. Bu giderler kişisel duruma ve ülkeye göre değişiklik gösterebilir.
👉 Önemli Not: Süresiz çalışma izni, süreli izinlerde olduğu gibi her yıl yenilenmediğinden, tekrar harç ödemesi yapılmaz. Ancak kartın kaybolması, kimlik bilgilerinin değişmesi veya belge yenilenmesi gibi durumlarda yalnızca değerli kâğıt bedeli alınır.
Sonuç olarak, süresiz çalışma izni harç ve belge bedelleri, başvuru tarihinde yürürlükte olan Harçlar Kanunu Genel Tebliği ve Değerli Kâğıtlar Kanunu hükümlerine göre belirlenir. Bu nedenle, güncel başvuru öncesinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden veya Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın tebliğlerinden güncel tutarların kontrol edilmesi gerekir.
Turkuaz Kart Nedir?
Turkuaz Kart, Türkiye’de yüksek nitelikli yabancılara verilen özel bir statüdür ve süresiz çalışma izni ile büyük ölçüde benzer haklar sağlar. Bu sistem, Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 11. maddesi kapsamında düzenlenmiş olup, Türkiye’ye ekonomik, bilimsel, teknolojik, kültürel veya sanatsal katkı sağlayabilecek kişilere öncelikli olarak tanınır. Bu kart, aslında süresiz çalışma izninin bir türü sayılabilir. Ancak farkı, başvuru sahibinin önemli niteliklere veya ülke ekonomisine katkı potansiyeline sahip olması nedeniyle daha kolay ve avantajlı şekilde verilmesidir.
Turkuaz Kart’ın Sağladığı Haklar
Turkuaz Kart sahipleri, Türk vatandaşlarına tanınan hakların büyük kısmından yararlanabilirler.
Kartın sağladığı başlıca avantajlar şunlardır:
- Türkiye’de süresiz çalışma hakkı tanır.
- İkamet izni işlevi görür; ayrıca ikamet izni almaya gerek yoktur.
- Vergi, sosyal güvenlik, eğitim ve sağlık haklarından Türk vatandaşlarıyla eşit şekilde yararlanılır.
- Kart sahibi kişinin eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları da ikamet hakkı elde eder.
Turkuaz Kart Başvuru Süreci
Turkuaz Kart başvurusu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın “Uluslararası İşgücü Portalı” üzerinden yapılır. Başvuru süreci şu şekilde işler:
- Başvuru elektronik ortamda yapılır.
- Bakanlık tarafından başvuran kişinin nitelikleri, eğitim düzeyi, mesleki deneyimi ve ülke ekonomisine katkı potansiyeli değerlendirilir.
- Uygun görülmesi hâlinde, ilk 3 yıl “geçiş dönemi” kartı düzenlenebilir.
- Bu süre sonunda kart sahibi Türkiye’de sorunsuz şekilde çalışmışsa, kart süresiz hale getirilir.
Turkuaz Kart ile Süresiz Çalışma İzni Arasındaki Fark
- Süresiz izin, uzun yıllar Türkiye’de çalışan ve ikamet eden yabancılara verilir.
- Turkuaz Kart ise, ülkeye katkı potansiyeli yüksek olan kişilere (örneğin bilim insanları, üst düzey yöneticiler, yatırımcılar) öncelikli olarak tanınır.
- Her iki izin türü de kalıcı çalışma hakkı sağlar; ancak Turkuaz Kart daha seçici ve nitelik esasına dayanır.
Süresiz Çalışma İzni Alırken Avukat Desteğinin Önemi
Süresiz çalışma izni veya Turkuaz Kart başvurusu, idari işlemlere dayalı, çok aşamalı ve mevzuata sıkı sıkıya bağlı bir süreçtir. Bu nedenle hem başvuru aşamasında hem de olası ret veya eksik belge durumlarında profesyonel bir avukat desteği büyük önem taşır.
Yabancıların çalışma izniyle ilgili işlemleri; Uluslararası İşgücü Kanunu (6735 sayılı Kanun), Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Yönetmelik, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (6458) gibi çeşitli mevzuat hükümlerine dayanır. Bu düzenlemelerin uygulamada yorumlanması, eksiksiz belge sunulması ve usule uygun başvuru yapılması için hukuki uzmanlık gerekir.
Avukatın Süreçteki Rolü
Uzman bir çalışma izni avukatı avukatı, süresiz çalışma izni sürecinde aşağıdaki konularda danışmanlık ve temsil hizmeti sunar:
- Başvuru Uygunluğunun Analizi: Başvuru sahibinin süresiz izin şartlarını (ikamet süresi, vergi, SGK yükümlülükleri, mesleki yeterlilik vb.) karşılayıp karşılamadığı değerlendirilir.
- Belge ve Dosya Hazırlığı: Eksik veya hatalı evrak nedeniyle başvurunun reddedilmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Avukat, başvurunun eksiksiz ve usule uygun şekilde hazırlanmasını sağlar.
- Başvuru ve Takip: Başvuru elektronik ortamda yapıldıktan sonra sürecin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nezdinde takibini yürütür.
- Red Kararına İtiraz ve Dava: Ret halinde idari itiraz başvurusu ve sonrasında idari dava süreci yürütülür.
Neden Avukatla Başvurmak Önemlidir?
- Başvurunun eksiksiz ve mevzuata uygun yapılması, süreci hızlandırır ve ret riskini azaltır.
- Ret durumunda itiraz ve dava süreci, profesyonel bir savunma gerektirir.
- Süresiz çalışma izni, kalıcı statü kazandırdığı için uzun vadeli bir yatırım niteliğindedir. Bu nedenle hata payı minimumda olmalıdır.
Süresiz Çalışma İzni Sık Sorulan Sorular ve Cevapları
Süresiz çalışma izni kimlere verilir?
Türkiye’de en az 8 yıl kesintisiz yasal ikamet etmiş yasal çalışma izni bulunan yabancılara verilebilir. Bakanlık, bu sürede kişinin vergi, sosyal güvenlik, kamu düzeni ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini de değerlendirir.
Süresiz çalışma izninin sağladığı haklar nelerdir?
Süresiz çalışma izni sahipleri, Türk vatandaşlarına tanınan pek çok haktan yararlanır.
Örneğin:
- Çalışma ve ikamet hakkı sınırsızdır.
- Sosyal güvenlik ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler.
- Türkiye içinde iş değişikliği yapabilirler.
Ancak seçme-seçilme hakkı, kamu görevine atanma veya askerlik hizmeti gibi yalnızca vatandaşlara özgü haklardan yararlanamazlar.
Süresiz çalışma izninde işverenin yükümlülükleri nelerdir?
Süresiz çalışma izni alan yabancı, artık belirli bir işverene bağlı olmadan çalışabilir. Ancak yabancı bir işyerinde çalışıyorsa, işverenin Sosyal Güvenlik (SGK) bildirimleri, vergi kesintileri ve iş mevzuatına uygun çalışma koşullarını sağlama yükümlülüğü devam eder. İşveren, yabancı çalışanı diğer çalışanlarla eşit haklarla çalıştırmakla yükümlüdür.
Süresiz çalışma izni verilmeyen meslekler hangileridir?
Bazı meslekler Türk vatandaşlarına özgü olarak belirlenmiştir. Örneğin; avukatlık, noterlik, eczacılık, diş hekimliği, özel güvenlik görevliliği, kaptanlık ve rehberlik gibi mesleklerde yabancılar çalışma izni alamaz. Dolayısıyla süresiz çalışma için izin belgesi bu mesleklerde de verilmez.
Sürekli çalışma izni yenileme süresi nedir?
Bu izin, adından da anlaşılacağı üzere süresizdir ve yenileme zorunluluğu bulunmaz. Yani süresiz çalışma izni yenilenmez. Ancak kimlik, pasaport veya kişisel bilgilerde değişiklik olursa bilgi güncellemesi yapılması gerekir.
⚖️ Türkiye’de Yabancı Çalışma İzni Nasıl Alınır? Çalışma İzin Belgesi