Kentsel Dönüşümde Tapu Harcı İadesi Davası
492 sayılı Harçlar Kanununun 57. maddesinde “Tapu ve kadastro işlemlerinden bu Kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanlar, tapu ve kadastro harçlarına tabidir.” hükmü yer almış, (4) sayılı tarifenin 20 (a) fıkrasında ise, “Gayrimenkullerin ivaz karşılığında veya ölünceye kadar bakma akdine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve iktisabında gayrimenkulün beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere emlak vergisi değeri üzerinden nispi harç ödeneceği” hükme bağlanmış olup, özel kanun hükmündeki, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanunun 7.9. fıkrasında da; “Bu Kanun uyarınca yapılacak olan işlem, sözleşme, devir ve tesciller ile uygulamalar, noter harcı, tapu harcı, belediyelerce alınan harçlar, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, döner sermaye ücreti ve diğer ücretlerden; kullandırılan krediler sebebiyle lehe alınacak paralar ise banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesnadır.” hükmü yer almıştır.
775 sayılı Gecekondu Kanununun 1. maddesinde ise “Mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır.” denilmekte ve 33. maddesinde de ; “Bu Kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil, cins değişikliği, rehin tesis ve terkini, ıslah, değişiklik, onarım, inşa ve ikmal gibi her türlü işlemler, sözleşmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıdaki Yasa hükümlerinden anlaşılacağı üzere; gayrimenkullerin ivaz karşılığında devir ve iktisabının harca tabi olduğu, ancak 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ile 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca yapılacak devir ve tescillerin ise tapu harcından müstesna olduğu açıktır. Buna göre anılan Kanun uyarınca yapılan gecekondu önleme ve kentsel yenileme (dönüşüm) uygulamaları belirtilen istisnadan yararlanabilecektir.
Bu durumda, ihtirazi kayıtla ödenen ve bu suretle tahsil edilen harçlarda yasal isabet bulunmadığından, gerek 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun ve gerekse Gecekondu Kanunu gereğince ödenen harçların iadesi gerekmektedir. (Ayrıca Bkz: İzmir BİM, 3. VDD, E. 2019/2694 K. 2020/141 T. 30.1.2020; İstanbul BİM, 5. VDD, E. 2017/3576 K. 2017/4333 T. 1.11.2017)
Söz konusu harçların ödendiği tarihin üzerinden dava açma süresi geçirilmiş olsa dahi yapılacak başvurular neticesinde verilecek cevaba karşı dava açılmasının önünde bir engel bulunmamaktadır.
Ayrıca tapudaki ilk iktisap sonrasındaki ilk satışın da istisna kapsamında olduğunu ve harca tabi olmadığını belirtmek gerekmektedir. Şayet bu durumda olup da harç ödenmiş ise yine iade talep edilebilecektir.